Je hebt een foto gemaakt en je wordt aangesproken: “Verwijderen die foto..!”
Wat zijn jouw rechten als fotograaf?
Als geportretteerde heb je het recht je te verzetten tegen openbaarmaking van een foto waar jij op staat. Maar je krijgt niet zonder meer altijd gelijk. Hierbij speelt een aantal factoren een rol. Naast auteursrecht bestaat er ook nog zoiets als portretrecht. De relatie tussen auteursrecht en portretrecht kan als volgt worden uitgelegd: als een fotograaf iemand op de foto zet, komt het portretrecht toe aan de afgebeelde persoon en het auteursrecht in beginsel aan de fotograaf. Het portret kan met medewerken van (en/of in opdracht van) de geportretteerde worden gemaakt. In dat geval hangen de rechten af van de gemaakte afspraken. De fotograaf mag de foto openbaar maken volgens die overeenkomst maar niet meer dan dat. Anders is toestemming van de geportretteerde nodig (ook al heeft de fotograaf het auteursrecht).
Straatfotografie
Straatfotografie gebeurt over het algemeen spontaan. In de openbare ruimte is het toegestaan foto’s te maken. De rechten van een geportretteerde zijn beperkt. Deze moet kunnen aantonen dat hij of zij een ‘redelijk belang’ heeft bij het tegenhouden van eventuele publicatie. Een voorbeeld hiervan is het privacybelang. Dit wordt overigens altijd afgewogen tegen het recht van persvrijheid. Het is de rechter die beslist!
Commercieel portretrecht
Topsporters, artiesten en andere door hun beroep populair geworden personen hebben een commercieel portretrecht: een zogenaamde verzilverbare populariteit. Het gaat hier dan niet zozeer om de privacy, maar meer om het feit dat de foto geld waard is omdat er een bekend iemand op staat. Dit gaat trouwens niet op voor media zoals kranten en de roddelpers. Zij kunnen zich beroepen op de persvrijheid, mits aan alle journalistieke zorgvuldigheidseisen is voldaan. Politici en leden van het Koninklijk Huis worden op grond van de aard van hun functies niet geacht medewerking te verlenen aan commerciële reclame-uitingen. Hier gaat het om mogelijke imagoschade.
Quitclaim
Ook een niet-bekend persoon kan bezwaar maken tegen het commercieel gebruik van een foto. Wil je een foto commercieel gaan gebruiken, bijvoorbeeld in een advertentie, dan heb je een zogenoemde quitclaim of model release nodig. Dit is een rechtsgeldige verklaring waarin de geportretteerde toestemming geeft voor een (eventueel) commercieel gebruik van de foto. Je hebt zoiets bijvoorbeeld ook nodig wanneer je jouw straatfoto’s wilt laten opnemen in een database als iStockphoto.com.
Kortom: wanneer je iemand op straat fotografeert, kan deze persoon hier enkel bezwaar tegen maken als deze kan aantonen dat publicatie van deze foto hem of haar op een of andere manier schaadt.
(Focus Magazine, november 2011, pagina 66)