Wolken zijn enorme diffusers die het licht van de zon verspreiden en zachter maken. De waterdeeltjes in een wolk veranderen de baan van het licht als het zonlicht richting de aarde wil gaan. Hoe dikker de wolk, des te moeilijker het licht er doorheen kan en des te meer het licht verspreidt wordt.
Zelfs de meest lichte sluierbewolking heeft effect op het licht waarin je fotografeert. Ik wil dit effect illustreren aan de hand van enkele foto’s die ik ooit gemaakt heb.
Diffuser
Het kan zijn dat je het woord diffuser nog niet eerder hebt gehoord of gelezen. Een diffuser is niets anders dan een verspreider, in dit geval een verspreider van licht.
Een wit A4-tje voor een lamp houden is al een vorm van een diffuser omdat het licht niet meer direct het onderliggende oppervlakte kan bereiken, maar deels terug wordt gekaatst door het oppervlakte van het A4-tje. De lichtstralen die teruggekaatst worden zullen indirect, via de muur of het plafond, alsnog op het oppervlakte terecht komen, maar met veel minder kracht.
Wolken als diffuser
Ik heb het in de introductie ook al even genoemd, de wolken in de lucht werken ook als een diffuser en zorgen dat de baan van het licht (licht) aangepast wordt. In dit geval van zonlicht wat op de aarde terecht komt. En hoe dikker de wolk, hoe meer het licht verspreidt en teruggekaatst wordt.
Op zwaarbewolkte dagen is het echt veel donkerder dan gewoonlijk en dan gebeurt er nog iets: de intensiviteit van kleuren neemt af. Je kunt dit vooral in de herfst goed zien en het niet voor niets worden grauwe dagen genoemd!
Dat kun je goed zien op de volgende foto die genomen is op 29 oktober 2010. De kleuren van de bomen zijn vaal en weinig sprekend…
terwijl het een paar dagen later, wanneer de zon volop schijnt, een heel ander aanzicht is!
Schaduwen
Een ander bijzonder iets is dat de overgang van licht naar schaduw veel geleidelijker is of zelfs weg blijft. Omdat het licht naar alle kanten wordt gekaatst, komt het ook onder allerlei hoeken op de grond terecht, waar normaal gesproken sprake zou zijn van schaduw.
Bij de eerste foto is weinig tot geen schaduw te zien op de foto terwijl op de foto daaronder, duidelijk schaduw te zien is onder de bomen.
Tegenlicht
Het effect van wolken is vervelend als je tegen het licht in wil fotograferen. Normaal gesproken is dat al lastiger omdat het contrast tussen voor en achtergrond groot is, maar bij dunne wolken kan het contrast nog groter zijn.
Dit komt omdat de hele wolk ‘licht’ geeft en een veel groter oppervlakte bestrijkt dan de zon. De foto hieronder is daar een goed voorbeeld van:
Aan de breedte van het histogram kun je zien dat er er veel licht aanwezig is en de kans op overbelichting is hier aanwezig.
Het is heel lastig om in deze omstandigheden een foto te maken waarin onder- en overbelichting zoveel mogelijk wordt gecompenseerd. Een oplossing zou kunnen zijn om er een HDR foto van te maken.
Bij deze foto is het gelukt om een uitgebalanceerde belichting te behalen door een klein diafragma (groot f-getal, in dit geval f/10) te kiezen met een lage ISO waarde.
Het licht in de rug
Het is niet altijd een nadeel om te fotograferen als het (licht) bewolkt is omdat het je ook kan helpen. De onderstaande foto heb ik vanuit mijn raam genomen en deze is niet bewerkt. Je ziet hier dat er heel weinig verschil in contrast is, bijna alsof er bijgelicht is om een uitgebalanceerde belichting te krijgen.
En ongeveer 20 minuten later:
Andere voordelen?
Als er lichte bewolking is, is er minder hard contrast aanwezig tussen licht en donker waardoor je minder kans hebt op onder- of overbelichte gebieden in je foto. Voor mensen is het makkelijker om te kijken als er minder licht is omdat je dan je ogen minder ver moet dichtknijpen.
Het voorkomt harde schaduwlijnen op het gezicht die op dat moment, of achteraf kunstmatig bijgelicht moeten worden.
Conclusie
Zo zie je maar, wolken kunnen je ook helpen tijdens het fotograferen. Probeer ze in je voordeel te gebruiken en op een licht bewolkte dag kan 5 minuten wachten al een heel verschil maken. Probeer te voorspellen op welke momenten je het juiste licht hebt zodat je in 1 keer de foto naar wens kunt maken.
Heb je echt heel erg last van tegenlicht en lukt het niet om een goede foto te maken? Overweeg dan om meerdere foto’s met andere belichtingsinstellingen te maken en later samen te voegen tot een HDR foto.