Chromatische aberratie ontstaat doordat licht onder een bepaalde hoek gebroken wordt. Deze breking ontstaat in geslepen elementen van glas of hoogwaardig plastic. Elke kleur heeft een andere brekingsindex. Objectieve hebben “last” van deze verschillende brekingsindex van licht, wat wij herkennen als chromatische aberratie. Het verschijnt als een randje rondom voorwerpen op een foto en het kan de foto behoorlijk verpesten.
Wat is Chromatische aberratie?
Chromatische aberratie (of kleurschifting) zijn de blauwe/roze/paarse randen rondom gefotografeerde objecten. Deze lijnen verschijnen over het algemeen aan de rand van foto’s. In het midden van de foto kunnen deze lijnen (licht) voorkomen en ze kunnen in dikte of hoeveelheid toenemen naarmate je verder naar de rand van een foto toegaat.
.jpg){kind=link}
Hoe komt dit?
Chromatische aberratie ontstaat wanneer licht door het objectief gaat, op weg naar de sensor. Dit licht gaat door verschillende lenselementen en wordt ‘bijgestuurd’ zodat al het licht precies op de juiste plek op de sensor valt.
Elke kleur licht heeft een andere golflengte, anders zouden alle kleuren hetzelfde zijn. De lenzen in een objectief moeten de richting van het licht bijsturen om het van richting te kunnen veranderen. Dit gebeurt met geslepen elementen van glas of hoogwaardig plastic (in de goedkopere objectieven). Deze elementen hebben bij elke kleur een andere brekingsindex (elke kleur gaat onder een andere hoek weer het glas uit).
Een goed voorbeeld is het onderstaande plaatje:
Om dit tegen te gaan worden er allerlei trucjes uitgehaald met objectieven (Engels artikel op Wikipedia) om te zorgen dat elke lichtstraal hetzelfde wordt gebroken en daardoor op de juiste plek op de sensor terecht komt. Op deze manier wordt chromatische aberratie tegengegaan en worden de blauwe/roze/paarse randjes rondom voorwerpen op de foto verminderd of zelfs voorkomen.
Nabewerking
Ook kun je chromatische aberratie tegenwoordig nabewerken in programma’s voor fotobewerking. Het resultaat hiervan kan voldoende zijn om ervoor te kiezen niet een nieuwe objectief aan te schaffen wanneer dit voldoende gecompenseerd kan worden.
Verschillen in objectieven
Eerder heb ik al verteld dat chromatische aberratie voor kan komen omdat elke kleur licht anders gebroken wordt. Om dit licht te sturen worden lenselementen in groepen geplaatst, waardoor ze het licht in een bepaalde richting breken en doorsturen naar de volgende groep lenzen.
Lenselementen en lensgroepen veranderen van positie ten opzichte van elkaar wanneer het focuspunt of brandpuntsafstand wijzigt. Het licht wordt dus niet elke keer op dezelfde manier gebroken en doorgegeven naar lenselementen of lensgroepen. Hierdoor kan chromatische aberratie bij verschillende focuspunten of brandpuntsafstanden meer optreden dan bij andere. Dit betekent niet dat objectieven met een groot bereik meer CA vertonen dan andere objectieven. Het is afhankelijk van het model.
Het is heel lastig om bij alle objectieven hetzelfde resultaat te krijgen. Neem bijvoorbeeld een 18-200mm objectief. Dit objectief heeft een vergrotingsfactor van 11 keer. Het objectief zal zo gebouwd moeten worden dat het licht zowel bij 18mm als bij 200mm op de juiste manier door de lenselementen gaat, zodat het goed op de sensor terecht komt.
Bij objectieven met een vast brandpunt komt chromatische aberratie (veel) minder voor omdat de lenselementen vast staan ten opzichte van elkaar. Hierdoor valt het licht altijd op dezelfde manier door het objectief heen waardoor de makers van een objectief chromatische aberratie beter kunnen compenseren.
Chromatische aberratie verwijderen
In Adobe Lightroom 4 en 5 kun je eenvoudig chromatische aberratie verwijderen uit foto’s. Hoe dit in zijn werk gaat wordt in dit artikel uitgelegd.